Laat je screenen op borstkanker

Vrouwen van 50 tot 69 kennen ze vast: de uitnodiging van de Vlaamse Overheid voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker, dat tweejaarlijks in de bus belandt. In 2015 nam in Vlaanderen amper 48,6% van de doelgroep deel aan dit gratis onderzoek. De participatiegraad is de afgelopen vijf jaar dus ongeveer status quo gebleven. “Zelfs als we hierbij de cijfers van de vrije screening op eigen initiatief tellen, missen we nog zowat een derde van de vrouwen binnen de doelgroep. Zij laten zich dus nooit controleren op borstkanker. En dat is een spijtige zaak”, onderstreept Heidi Vansevenant, oprichter en voorzitter van vzw Think-Pink, de nationale borstkankercampagne. “Want het bevolkingsonderzoek is en blijft een belangrijk instrument in de strijd tegen borstkanker.”

Het doel van borstkankerscreening is eventuele kanker in een vroeg stadium opsporen. Zo kunnen artsen sneller ingrijpen en kan de behandeling uitzaaiingen vermijden.

Elke twee jaar stuurt het Centrum voor Kankeropsporing een uitnodiging naar vrouwen tussen 50 en 69. Ook een arts kan een screeningsmammografie voorschrijven. In die uitnodiging vinden ze een afspraak bij een mammografische eenheid in hun buurt, met voorstel van een datum en uur. Past die afspraak niet, dan volstaat het om contact op te nemen voor een nieuwe datum.

Screening van topkwaliteit

Think-Pink staat pal achter het bevolkingsonderzoek, omdat de kwaliteit ervan zo hoog is. Elke mammografie wordt bekeken door twee onafhankelijke radiologen, gespecialiseerd in mammografieën lezen. Hun bevindingen worden vergeleken in het Centrum voor Kankeropsporing. Drie weken na het onderzoek volgt een bericht met het resultaat.

Een mammografie kan onaangenaam zijn, omdat de borst samengedrukt wordt tussen twee plaatjes. Maar het is de beste manier om het borstweefsel in beeld te brengen en te controleren op borstkanker.

In 93,4 % van de gevallen (2015) komen de lezingen overeen, maar bij een tegenstrijdig resultaat bekijkt een derde radioloog de beelden om uitsluitsel te geven. Een onderzoekskwaliteit die controle door één radioloog niet kan garanderen. Toch liet in 2015 14,2 % van de doelgroep zich testen via vrije screening, op eigen kosten. Ook hen wil Think-Pink oproepen om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek, zodat ook zij kunnen genieten van diezelfde topkwaliteit.

In 2015 liet 14,2 % van de doelgroep zich testen via vrije screening, op eigen kosten. Tellen we hen bij de 48,6 % die deelneemt aan het bevolkingsonderzoek, dan missen we nog steeds een derde van alle vrouwen uit de doelgroep.

Kosten en baten van het bevolkingsonderzoek afgewogen

Kankerscreening loont, dat bewijst een kosten-batenonderzoek van professor Lieven Annemans (UGent) en Koen Putman (VUB) uit 2015. De studie bewijst dat borstkankerscreening over een periode van 20 jaar 1.300 levens kan redden.

De investeringskosten van € 54 miljoen euro voor 20 jaar betekenen dat elk gewonnen levensjaar de maatschappij € 23.000 kost, terwijl de kostprijs van innovatieve geneesmiddelen per gewonnen levensjaar tussen de € 25.000 en € 50.000 bedraagt. Investeren in kankerscreening kost dus geld, maar resulteert in een belangrijke gezondheidswinst.

Voordelen en nadelen afwegen: screening blijft de beste optie

Vrouwen tussen 50 en 69 die regelmatig gescreend worden, lopen 23% minder risico om te overlijden aan de ziekte.

Verder bewijs van het nut van borstkankerscreening biedt een internationale adviesgroep van 29 kankerspecialisten uit 16 landen. Zij bogen zich in 2014 over de voor- en nadelen. Het resultaat? Het IARC (International Agency for Research on Cancer) bevestigde het belang van screeningsprogramma’s zoals dat in Vlaanderen. Want vrouwen tussen 50 en 69 die regelmatig gescreend worden, lopen 23% minder risico om te overlijden aan de ziekte.

Het doel van borstkankerscreening is eventuele kanker in een vroeg stadium opsporen. Zo kunnen artsen sneller ingrijpen en kan de behandeling uitzaaiingen vermijden. Screening verkleint het risico op borstkanker niet, maar kan wel het aantal overlijdens verminderen. Uit cijfers van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg blijkt dat er in België bij 1.000 50-jarige vrouwen die zich 10 jaar lang laten screenen 3 sterfgevallen vermeden worden. Bij 60-jarigen zijn dat 4 vermeden overlijdens per 1.000 regelmatig gescreenden. Het voordeel van de screening is dus duidelijk.

Daar staat tegenover dat de test niet altijd perfect is, met het risico op vals positief of vals negatief. Het eerste resulteert in onnodige angsten, het tweede geeft een onterecht gevoel van veiligheid. En hoewel de screening gratis is, zijn bijkomende onderzoeken dat niet. De screening bereikt vooral de populatie die zich sowieso zou laten screenen, is een veelgehoord punt van kritiek op het systeem. Bovendien groeit een opgespoorde tumor bij 1 op 10 vrouwen zo traag dat ze er nooit last van zouden krijgen. Een behandeling zou eigenlijk niet nodig zijn, maar omdat het onvoorspelbaar is bij wie dit het geval is, worden zij ook behandeld. Tot slot houdt de lage dosis röntgenstraling een klein risico in om op termijn borstkanker te veroorzaken, al is de dosis op vandaag zo klein dat een mammografie zo goed als ongevaarlijk is voor de doelgroep van de screening.

Think-Pink is er dan ook van overtuigd dat borstkankerscreening noodzakelijk is. “We juichen toe dat de Vlaamse Overheid volop werk maakt van vernieuwde communicatie rond het bevolkingsonderzoek. Zo komen er vanaf 1 januari 2017 een nieuwe, meer toegankelijke website, aangepaste folders en flyers. Ook de uitnodigingsbrief werd kritisch tegen het licht gehouden. Zo wil de Vlaamse Overheid meer vrouwen warm maken voor het bevolkingsonderzoek, iets waar wij alleen blij mee kunnen zijn”, besluit Heidi Vansevenant.